Page 140 - congress

ORAL PRESENTATION / SÖZLÜ SUNUM

Anastatica hierochuntica L. Ekstraktının İzole Sığır Uterus

Düz Kasında Olası Uterotonik Etkilerinin Araştırılması

Anastatica hierochuntica L., halk arasında "Kaf Mariam" (Meryem’in Eli) olarak da bilinen ve
Orta Doğu ile Kuzey Afrika’nın yanı sıra Türkiye’de de yaygın olarak geleneksel halk hekimliğinde
kullanılan tıbbi bir bitkidir. Bu bitkinin doğumu kolaylaştırdığı ve indüklediğine dair geleneksel bir
inanç bulunmaktadır. Geleneksel uygulamalarda, kurutulmuş bitki hamile kadının yatağının yanına
su dolu bir kaba yerleştirilir; bitkinin suda açılması, doğum kanalının açılmasıyla sembolik olarak
ilişkilendirilir. Ayrıca, bitkinin açıldığı suyun doğumu kolaylaştıracağı düşüncesiyle ağız yoluyla hamile
kadına verildiği de bilinmektedir. Doğum sonrasında ise bitki sudan çıkarılıp kurutularak tekrar
kullanılır ve bu sefer de postpartum kanamayı durdurucu etkisi olduğuna inanılır.
Bu çalışma, A. hierochuntica bitkisinin izole sığır uterus düz kası üzerindeki olası doğumu
başlatıcı (uterotonik) etkilerini araştırmayı amaçlamıştır. Uterus örnekleri, yerel bir mezbahadan elde
edilen dişi sığırların uteruslarından alınmıştır. Boyuna şeritler hâlinde hazırlanan uterus dokuları izole
organ banyosu sistemine yerleştirilmiştir. Kasılmalar oksitosin ile indüklenmiş; ardından, pozitif
kontrol olarak kullanılan Atosiban ile A. hierochuntica ekstresinin kümülatif dozlarının uterus
kasılmaları üzerindeki etkileri kaydedilmiştir.
Atosiban için hesaplanan IC₅₀ değerleri sırasıyla kasılma sıklığı (BPM) için 2,558 × 10⁻⁶ M,
maksimum kasılma kuvveti (PMAX) için 8,114 × 10⁻⁶ M ve eğri altı alan (AUC) için 1,618 × 10⁻⁶ M
olarak bulunmuştur. Bu değerler, Atosiban’ın uterus kasılmalarının sıklığı ve süresini düşük
konsantrasyonlarda etkili bir şekilde inhibe ettiğini; ancak kasılma şiddetini baskılamak için daha
yüksek konsantrasyonların gerektiğini göstermektedir. Öte yandan, A. hierochuntica ekstresi için elde
edilen EC₅₀ değerleri ise BPM için 3,213 × 10⁻⁴ g/mL, PMAX için 2,904 × 10⁻⁴ g/mL ve AUC için
3,453 × 10⁻⁴ g/mL olarak hesaplanmıştır. Bu veriler, bitkinin uterus kasılmaları üzerinde doz bağımlı
uyarıcı (ekbolik) bir etkisi olduğunu ortaya koymaktadır. Dikkat çekici olarak, en yüksek Atosiban
konsantrasyonu (3 × 10⁻⁴ M) dahi bitki ekstresi ile indüklenen kasılmaları tamamen inhibe
edememiştir.
Elde edilen bulgular, Atosiban’ın güçlü tokolitik aktivitesini ve A. hierochuntica’nın belirgin
uterotonik potansiyelini nicel verilerle desteklemektedir. Atosiban’ın bir oksitosin reseptör
antagonisti olmasına rağmen bitki ekstraktının kasılma etkilerini tamamen engelleyememesi, A.
hierochuntica’nın etkisinin oksitosin reseptörlerinden bağımsız alternatif yollar aracılığıyla
gerçekleşebileceğini düşündürmektedir. Bu nedenle, her iki maddenin moleküler etki
mekanizmalarının, reseptör düzeyindeki etkileşimlerinin ve toksikolojik profillerinin
detaylandırılması amacıyla ileri düzey araştırmalara ihtiyaç vardır.
Sonuç olarak, A. hierochuntica uterus düz kas dokusundaki kasılmaları indüklemiş ve doğum
sürecinde geleneksel kullanımını destekleyen deneysel kanıtlar sunmuştur. Bununla birlikte, tarihsel
kullanım geçmişine rağmen, klinik olarak yeterli bilimsel doğrulama sağlanmadan insanlarda
kullanımı önerilmemelidir. Yine de bu bulgular, doğumu indükleyici özelliklere sahip bitki kaynaklı
etken maddelerin güvenli ve etkili bir şekilde kullanılmasına yönelik ileri araştırmalar için umut verici
bir temel oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Doğum, kasıcı etki, Meryem ana bitkisi, sığır, uterus düz kası.

137