Page 174 - congress

ORAL PRESENTATION / SÖZLÜ SUNUM

Çiğ Sütte Kalıcı Organik Kirleticiler (2015–2025):

Uluslararası Karşılaştırmalı Bir Literatür Değerlendirmesi

Kalıcı organik kirleticiler (Persistent Organic Pollutants, POPs), çevrede uzun süre
varlıklarını sürdürebilen, biyobirikim yoluyla besin zincirinde yoğunlaşan ve insan sağlığı

üzerinde ciddi riskler oluşturabilen toksik bileşiklerdir. Çiğ süt, bu kirleticilerin insanlara

geçişinde önemli bir gıda maddesidir. Bu çalışmanın amacı, 2015–2025 yılları arasında çiğ

sütte POP’lar üzerine yürütülmüş saha araştırmalarını derleyerek mevcut durumu ortaya
koymak ve elde edilen bulguları uluslararası düzeyde karşılaştırmaktır. Web of Science,

PubMed ve Google Scholar veri tabanlarında “persistent organic pollutants” ve “raw milk”

anahtar kelimeleri kullanılarak literatür taraması yapılmıştır. Dahil edilme kriterleri; 2015–
2025 yılları arasında yayımlanmış, saha verisi içeren ve çiğ süt numuneleri üzerinde

yürütülmüş çalışmalardır. Bulgular; numune kaynağı, kullanılan analitik yöntem, tespit

limitleri, konsantrasyon düzeyleri ve mevzuat limitleri açısından analiz edilmiştir. Literatürde
en sık raporlanan POP’lar arasında poliklorlu bifeniller (PCB-28, PCB-52, PCB-101) ve

organoklorlu pestisitler (DDT türevleri, HCH izomerleri) yer almaktadır. Avrupa Birliği

ülkelerinde benzer kongener ve pestisit profilleri bildirilmiş olsa da ortalama seviyeler

genellikle daha düşüktür. Bazı komşu ülkelerde ise düzeyler benzer veya daha yüksek
bulunmuştur. Analitik yöntemlerde GC-ECD ve GC-MS/MS yaygın olarak kullanılmış, tespit

limitleri ve örnek hazırlama teknikleri ülkeler arasında farklılık göstermiştir. Bulgular, bazı

bölgelerde halk sağlığı açısından risk oluşturabilecek düzeylerde kirleticiler bildirildiğini

ortaya koymaktadır. Uluslararası karşılaştırma, bazı bölgelerin AB standartlarının gerisinde
kaldığını ve metodolojik farklılıkların doğrudan karşılaştırmaları zorlaştırdığını

göstermektedir. Standardize yöntemlerin benimsenmesi ve düzenli izleme programlarının

uygulanması, gıda güvenliği ve halk sağlığı açısından kritik öneme sahiptir.

Anahtar Kelimeler: Kalıcı organik kirleticiler, çiğ süt,gıda güvenliği, halk sağlığı.

171