Page 71 - congress
P. 71
ORAL PRESENTATION / TAM METİN SÖZLÜ SUNUM
süperoksit dismutaz (SOD) ve katalaz (CAT) gibi endojen antioksidan savunma
mekanizmalarının düzeylerinde azalma gözlenir. Sonuç olarak, malondialdehit (MDA) gibi
lipid peroksidasyon ürünlerinin seviyesi artar ve hücresel yapılar zarar görür (Walker et al.,
1999; Althunibat et al., 2022).
İnflamasyon: Gentamisin, inflamatuar yanıtı aktive ederek böbrek dokusunda hasarı
artırır. Özellikle IL-1β, IL-6 ve TNF-α gibi pro-inflamatuar sitokinlerin düzeylerinde artış
bildirilmiştir. Bu süreçte, nükleer faktör kappa B (NF-κB) sinyal yolunun aktivasyonu merkezi
bir rol oynar. NF-κB, birçok inflamatuar genin transkripsiyonunu uyararak hücre içi
inflamasyon yanıtını şiddetlendirir. Antioksidan tedavilerin, NF-κB yolunu inhibe ederek bu
inflamatuar süreçleri hafifletici etkileri olduğu gösterilmiştir (Abouzed et al., 2021; Mishra
et al., 2021).
Apoptoz: Apoptoz, gentamisin kaynaklı hücre ölümü mekanizmaları içinde kritik
öneme sahiptir ve iki ana yolak üzerinden gerçekleşir:
➢ İntrinsik (mitokondriyal) yolak: ROS birikimi mitokondriyal membran potansiyelinin
bozulmasına, Bax/Bcl-2 oranının artmasına ve sitokrom c salınımına neden olur. Bu
da kaspaz-9 ve kaspaz-3'ün aktivasyonu ile sonuçlanır.
➢ Ekstrinsik (ölüm reseptörü aracılı) yolak: TNF-α veya Fas ligand gibi faktörlerin
bağlanması ile kaspaz-8 aracılığıyla apoptoz başlatılır (Sarwar et al., 2022; Gumbar
et al., 2023).
Bu yollarla tetiklenen hücre ölümü, özellikle proksimal tübül hücrelerinde belirgin
kayıplara yol açarak böbrek fonksiyonlarını bozar. Antioksidan bileşiklerin bu süreçte
mitokondriyal stabiliteyi koruduğu ve kaspaz aktivasyonunu baskılayarak apoptoz oranını
azalttığı gösterilmiştir (Ahmadvand et al., 2020; Amir et al., 2024).
ANTİOKSİDANLARIN KORUYUCU ROLÜ
Gentamisin kaynaklı nefrotoksisiteye karşı antioksidan ajanlar önemli bir koruyucu rol
üstlenmektedir. Quercetin, likopen, kurkumin ve gallik asit gibi doğal antioksidanlar,
oksidatif stres belirteçlerini azaltma ve antioksidan enzim aktivitelerini artırma kapasitesine
sahiptir (Noack et al., 2017; Althunibat et al., 2022). Bu ajanların etki mekanizmaları
arasında reaktif oksijen türlerinin (ROS) temizlenmesi, metal iyonlarının şelatlanması ve
singlet oksijenin nötralize edilmesi gibi temel yollar yer alır.
68
